© Global Look Press / Imago Stock & People / Christian Ohde
Đây là tín hiệu Tehran phát đi để đáp trả việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, hay có tên chính thức là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) ký năm 2015. Tham gia thỏa thuận này là nhóm P5+1 (Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc, Nga và Đức).
Viết lại luật chơi
Vào thời điểm JCPOA được vinh danh như một thỏa thuận "lịch sử", Iran cam kết khống chế mức làm giàu uranium ở 3,67% trong vòng 15 năm, đổi lại là được cởi bỏ cấm vận để phát triển kinh tế hơn. Đối với các bên ký kết, đây là mốc đủ để đảm bảo Tehran không chế tạo bom nguyên tử. Đối với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thì không.
Sau khi rút khỏi JCPOA, Nhà Trắng nhiều lần cáo buộc Iran vi phạm thỏa thuận hạt nhân. Vì vậy các lệnh cấm vận quay trở lại, không chỉ siết chặt Iran mà còn ảnh hưởng tới kế hoạch làm ăn của các tập đoàn năng lượng lớn tại châu Âu - vốn dĩ đã "trót" ký kết giao kèo với Iran.
Nhận xét: Cho tới khi Iran chính thức tuyên bố không thực hiện cam kết nữa, Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) nhất quán xác nhận nước này tuân thủ mọi thỏa thuận đã ký về hạn chế phát triển hạt nhân. Vậy nên những cáo buộc Iran vi phạm thỏa thuận của Mỹ quả là nực cười.
Tại cuộc họp báo ngày 7-7, người phát ngôn Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran Behrouz Kamalvandi tiết lộ các khâu chuẩn bị về mặt kỹ thuật cho việc nâng mức làm giàu uranium sẽ được hoàn tất "trong vài tiếng đồng hồ", đồng thời nhấn mạnh "mức độ làm giàu uranium trên 3,67% sẽ khởi động".
Iran không nêu thêm chi tiết sẽ tăng lên bao nhiêu nhưng Abbas Araqchi, thứ trưởng ngoại giao Iran phụ trách quan hệ chính trị, lại vừa đấm vừa xoa. Ông Araqchi khẳng định Iran sẽ ra thời hạn 60 ngày khác để đàm phán, nếu không sẽ tiếp tục có động thái mới - nhiều khả năng là tiếp tục nâng mức giới hạn làm giàu uranium hoặc không ngưng hoạt động với lò phản ứng hạt nhân nước nặng.
Abbas Araqchi nói: "Điều này nhằm bảo vệ thỏa thuận hạt nhân, không phải để vô hiệu hóa nó. Đây là thời cơ để đàm phán. Và nếu các đối tác của chúng tôi không thể tận dụng, họ đừng nghi ngờ gì về ý định rời khỏi thỏa thuận của chúng tôi".
Tehran đến nay đã bác bỏ mọi khả năng đàm phán chỉnh sửa các điều khoản JCPOA đã ký, và cũng không chấp nhận mô hình P5+1 như trước. Theo đó, Mỹ có thể tham gia đàm phán thêm nhưng điều kiện tiên quyết là phải tháo gỡ mọi lệnh cấm vận lên Iran.
Chiến thuật gây sức ép
Vào lúc này, các nước châu Âu dường như là những người khó xử nhất khi căng thẳng Mỹ - Iran leo thang. Và trên thực tế, châu Âu đang triển khai những nỗ lực cuối cùng để ngăn Iran phá vỡ thỏa thuận hạt nhân.
Tehran biết điều đó, và những tuyên bố vừa qua là cách họ gây áp lực lên các nước đã tham gia ký kết nhằm giữ vị thế, Hãng tin AFP nhận xét. Hoặc nói như chính tuyên bố của Iran, nước này lâu nay đã thể hiện "sự kiên nhẫn chiến lược".
Điện Élysée thông báo Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Iran Hassan Rouhani. Hai bên thống nhất sẽ chọn ngày 15-7 để xem xét các điều kiện khôi phục đàm phán giữa các nước.
Liên minh châu Âu (EU) cũng thống nhất tìm cách cứu thỏa thuận này. Báo Guardian hồi tháng 6 cho biết các nước châu Âu sẽ tuyên bố một giải pháp tạo thuận lợi cho giao thương giữa EU và Iran. Đây là con bài xoa dịu nỗi đau kinh tế của Iran sau khi Mỹ tiến hành cấm vận quốc gia Hồi giáo này.
Kế hoạch của châu Âu có tên gọi INSTEX, là một hệ thống trao đổi do Pháp, Đức và Anh tạo ra. Theo đó, khi bất kỳ giao dịch nào được thực hiện, tiền sẽ được trả về tài khoản của nước sở tại và nó không đi ra khỏi biên giới Iran. Ngoài ra nó cũng có một văn phòng đặt tại Tehran.
Ý tưởng này là cách EU tạo cơ chế giúp Iran không bị phong tỏa tài sản nước ngoài do lệnh cấm vận. Tuy nhiên vừa qua, Iran xem đây chưa phải là giải pháp khiến họ hài lòng, vì nó không giúp Iran bán được dầu.
Iran đã ngửa bài với mọi yêu cầu cần thiết trong cuộc họp báo ngày 7-7. Và một tuần tiếp theo sẽ rất dài với những nhà đàm phán...
Nhận xét Độc giả
Bản tin Email