Tổng thống Putin và Tổng thống Erdogan đã bỏ qua các thủ tục và, sau một cuộc trao đổi giới thiệu ngắn gọn, hai nhà lãnh đạo đã đàm phán "một đối một" qua một phiên dịch viên và một số thành viên của đoàn vào phòng để tham khảo ý kiến ngắn. Cuộc đàm phán kéo dài 6 tiếng đồng hồ.
Chúng ta để mối quan tâm về quan hệ song phương Nga - Thổ Nhĩ Kỳ sang một dịp khác, ở đây, sự quan tâm lớn nhất là đàm phán về thỏa thuận giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ về tình hình Syria thay đổi lớn khi Mỹ rút quân và chiến dịch Mùa xuân Hòa bình đang diễn ra...
Thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ về Syria
Sau 6 tiếng đồng hồ, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã chốt hạ thỏa thuận về Syria bằng một bản ghi nhớ với 10 điểm (công khai) sau đây:
1. Cả hai bên đều khẳng định cam kết duy trì sự thống nhất chính trị và toàn vẹn lãnh thổ của Syria, cũng như đảm bảo an ninh quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ.
2. Nga-Thổ Nhĩ Kỳ nhấn mạnh quyết tâm chống khủng bố dưới mọi hình thức và biểu hiện của nó và chống lại khát vọng ly khai trên lãnh thổ Syria.
3. Trong bối cảnh này, hiện trạng trong khu vực hiện tại của Mùa xuân Hòa bình giữa Tel Abyad và Ras Al Ain với độ sâu 32 km sẽ được duy trì.
4. Cả hai bên xác nhận tầm quan trọng của Thỏa thuận Adana, Liên bang Nga sẽ góp phần thực hiện Thỏa thuận Adana trong điều kiện hiện đại.
5. Bắt đầu từ 12:00 ngày 23 tháng 10 năm 2019, các đơn vị của cảnh sát quân đội Nga và cơ quan biên phòng Syria đang được giới thiệu ở phía Syria của biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ bên ngoài khu vực Chiến dịch Hòa bình. Họ sẽ tạo điều kiện rút các đơn vị YPG và vũ khí cách biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ 30 km, sẽ hoàn thành trong vòng 150 giờ sau 12:00 ngày 23 tháng 10 năm 2019.
Từ thời điểm này, các cuộc tuần tra chung giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bắt đầu ở độ sâu 10 km từ biên giới về phía tây và phía đông của khu vực hoạt động "Mùa xuân Hòa bình", ngoại trừ thành phố Qamishli (đang thuộc Syria quản lý).
6. Tất cả các đơn vị YPG và vũ khí của họ sẽ bị rút khỏi Manbij và Ain al-Arab (Kobani).
7. Cả hai bên sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn sự xâm nhập của các phần tử khủng bố.
8. Những nỗ lực chung sẽ được thực hiện để tạo điều kiện cho người tị nạn trở về an toàn và tự nguyện.
9. Một cơ chế giám sát và xác minh chung sẽ được thiết lập để xem xét và phối hợp thực hiện Bản ghi nhớ này.
10. Cả hai bên sẽ tiếp tục nghiên cứu giải pháp chính trị cho cuộc xung đột Syria trong khuôn khổ định dạng Astana và sẽ hỗ trợ các hoạt động của Ủy ban Hiến pháp.
Cục diện Syria trong thỏa thuận...
Điểm mấu chốt lâu dài nhất là Nga và Thổ Nhĩ Kỳ cam kết duy trì thống nhất về chính trị và toàn vẹn lãnh thổ của Syria mà cơ sở để 3 bên Nga-Thổ Nhĩ Kỳ-Syria thực hiện là thỏa thuận Adana giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria ký năm 1998 - thỏa thuận mà Nga có vẻ như rất muốn 2 bên thực hiện theo tình thế mới (hiện đại).
Theo thỏa thuận Adana, điểm chính là:
Phía Thổ Nhĩ Kỳ được phép thực hiện các cuộc xâm nhập tạm thời ở biên giới tới độ sâu 5 km để chống lại bất kỳ sự tập trung nào của PKK. Bất cứ điều gì ngoài phạm vi đó là xâm phạm chủ quyền của Syria và không thể được dung thứ.
Phía Syria trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại, sẽ không cho phép bất kỳ hoạt động nào xuất phát từ lãnh thổ của mình nhằm gây nguy hiểm cho an ninh và ổn định của Thổ Nhĩ Kỳ. Syria sẽ không cho phép cung cấp vũ khí, tài liệu hậu cần, hỗ trợ tài chính và các hoạt động tuyên truyền của PKK trên lãnh thổ của mình.
Syria đã công nhận rằng PKK là một tổ chức khủng bố. Syria, cấm mọi hoạt động của PKK và các tổ chức liên kết trên lãnh thổ của mình.
Như vậy, nếu theo thỏa thuận Adana thì "Lực lượng Dân chủ Syria" (SDF) do Mỹ xây dựng không gì khác ngoài PKK và do đó, YPG phải bị giải thể và chính quyền người Kurd tự trị sẽ bị xóa bỏ. Điểm này rất hợp khẩu vị với Damascus hiện tại. Và, chỉ tất cả những điều đó mới làm giảm bớt những lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ và xóa bỏ sự biện minh cho bất kỳ sự chiếm đóng đất đai của Syria.
Rõ ràng là các điểm thỏa thuận ngày 22/10/2019 giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều nằm trong khuôn khổ thỏa thuận Adana, qua đó Nga cũng lộ rõ ý định muốn Ankara - Damascus nối lại quan hệ từ thỏa thuận Adana này được nâng cấp...
Vậy cục diện Syria sẽ như thế nào theo thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ ký ngày 22/10
Trước hết là được giữ nguyên hiện trạng như bản đồ. Riêng lực lượng YPG phải rời xa biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ khoảng cách 30 km. Nhưng phần còn lại giáp biên giới thì Cảnh sát quân sự Nga và Quân đội Syria triển khai, đảm nhiệm. Phía Tây và Đông của khu vực "Mùa xuân Hòa bình" (màu xanh biển) sẽ do Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tuần tra chung với độ sâu 10 km.
Vấn đề còn lại là việc giữa chính quyền Damascus và người Kurd dưới sự trung gian hòa giải của Nga.
Tuy nhiên liệu người Kurd có chấp nhận hay không lại là vấn đề khác, nhưng trong tình thế Mỹ bỏ rơi, phương Tây cũng theo đuôi Mỹ thì người Kurd ngay cả khu vực sinh tồn cũng bị trấn áp nói chi đến một hy vọng về một nền tự trị sâu rộng. Người Kurd không còn gì để đàm phán ngoài việc trao "sinh mệnh" của mình cho người Nga và Damascus.
Hôm qua, Tổng thống Syria Assad đã đến tiền tuyến Idlib trong một chuyến thị sát hiếm hoi, Assad tuyên bố sẽ lấy lại Idlib, biết thế, tuy nhiên, "Nín nhịn chờ thời" có vẻ như là sách lược tốt nhất cho Damascus hiện nay.
Nhận xét: Đây là thỏa thuận ba bên cùng có lợi cho Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Syria phục hồi được toàn bộ lãnh thổ sau hơn 8 năm chiến tranh, Thổ Nhĩ Kỳ đạt được an ninh ở biên giới phía nam mà họ mong muốn, và Nga khẳng định vị trí "người phân xử" trên cả vùng Trung Đông.