Gã độc tài đao phủ Augusto Pinochet bắt tay ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger năm 1976
Năm 2009 sau khi khám nghiệm tử thi ông Víctor Jara, người ta phát hiện ra nhiều chỗ xương bị gãy và tìm thấy tổng cộng 44 vết đạn. Ông Víctor Jara bị bắt cóc hồi ấy trong sân vận động quốc gia Santiago de Chile sau đó bị tra tấn và tòa án đã xác định thủ phạm bắn chết ông là Pedro Pablo Barrientos nên năm 2012 ra lệnh truy nã quốc tế và yêu cầu Mỹ giao người tuy nhiên phía Mỹ đã bác bỏ yêu cầu đó. Người vợ quá cố cùng hai người con của ông Víctor Jara sau đó đã phải nhờ tới "Ủy ban công lý và trách nhiệm(CJA) thay mặt đứng đơn kiện Pedro Pablo Barrientos ra tòa án ở Florida.
Gần 43 năm trước, ngày 11 tháng 9 năm 1973, một cuộc đảo chính với sự hỗ trợ của CIA, trực tiếp bàn tay của Henry Kissinger, đã diễn ra tại Chile. Augusto Pinochet, vị tướng cầm đầu vụ đảo chính không chỉ được Mỹ chống lưng mà còn được chính quyền bà Thatcher của Anh nhiệt tình ủng hộ. Cuộc đảo chính tại Chile thời ấy là một ví dụ khiến cho người châu Mỹ La Tinh phần đa hoài nghi về chính sách của nước Mỹ.
17 năm sau đó, nhà độc tài Augusto Pinochet đã điều hành một chính phủ quân phiệt và khủng bố, bắt cóc và thủ tiêu bất cứ ai được cho là thân với chính quyền ông Salvador Allende. Chỉ riêng trong ngày đảo chính đã có 2131 người bị bắt, tới cuối năm 1973 con số ấy đã lên 13 ngàn người, hầu hết là người của công đoàn và đảng cánh tả Chile. Trong thời gian 17 năm con số ấy lên tới ít nhất 27 ngàn người, nhiều tài liệu cho rằng còn cao hơn gấp vài lần, 94% trong số đó bị tra tấn dã man. Khoảng 2500 người trong số đó mất tích cho tới nay. Tuy nhiên theo ủy ban điều tra tội ác Pinochet, con số những người bị thủ tiêu vào khoảng 3197 người. Bên cạnh đó còn khoảng hàng triệu người phải bỏ trốn ra nước ngoài tỵ nạn.
Ông Salvador Allende thắng cử trong hoàn cảnh Chile là một đất nước bị chia rẽ. Đại diện cánh hữu, ông Jorge Alessandri, được 35,76% số phiếu. Ông Radomiro Tomic đảng dân chủ thiên chúa giáo được 27,9% số phiếu và ông Salvador Allende chỉ được 36,29 % và trở thành tổng thống dân bầu của Chile. Ngày 24 tháng 10 năm 1970, ông Salvador Allende với sự hỗ trợ của liên minh Unidad Popular (Nhân dân thống nhất - Liên minh bao gồm các hệ tư tưởng: XHCN, cộng sản, thiên chúa giáo theo cánh tả và một số đảng cánh tả nhỏ khác) đã trúng cử tổng thống Chile.
Ở thời điểm đó, số địa chủ và chủ đồn điền người Mỹ nắm giữ 80% ruộng đất ở Chile, số người đó chỉ chiếm 4,2% tổng dân số Chile. Các mỏ đồng ở Chile thời ấy là hàng hóa quan trọng nhất của nền kinh tế Chile vốn được quốc hữu hóa từ thời người tiền nhiệm là ông Eduardo Frei Montalva, từ năm 1964 tới năm 1970 và được ông Salvador Allende tiếp tục trong những năm sau đó. Chile khi ông Salvador Allende mới lên nắm quyền, tỷ lệ trẻ em tử vong sau sinh lên tới 30% và con số 1,5 triệu trẻ em suy dinh dưỡng, 500 ngàn gia đình vô gia cư. Điều đáng chú ý là khi ấy cả nước Chile chỉ có 10 triệu dân.
Các chính sách cải tổ được đưa ra nhằm cải thiện tình hình đất nước như xóa nạn mù chữ, hỗ trợ người dân được tham gia hệ thống chăm sóc y tế, sữa miễn phí cho trẻ em, cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa ngành ngân hàng... Đáng kể nhất là chương trình cải cách ruộng đất đã lấy 20 ngàn Km vuông ruộng đất mang chia cho dân cày. Cùng năm 1970 ông Allende đã cho quốc hữu hóa toàn bộ các mỏ than và ngành dệt may. Năm 1971 với sự đồng ý của các đảng phái khác, ông tiếp tục cho quốc hữu hóa các mỏ đồng, khi ấy nằm trong tay các ông chủ người Mỹ.
Chẳng bao lâu khi ông Salvador Allende lên nắm quyền thì các vấn đề nhức nhối khiến cho ông phải đối mặt (tương tự như Venezuela hiện nay): Lạm phát tăng chóng mặt, thất nghiệp tăng cao. Phe cánh tả yêu cầu cải tổ triệt để. Trong khi đó phe đối lập sử dụng tất cả các bài chống cộng sản để đối đầu với chính quyền. Vì những vấn đề đó, đảng dân chủ thiên chúa giáo Chile tuyên bố chấm dứt ủng hộ tổng thống và quay sang ủng hộ phe đối lập.
Do chính quyền Chile không dứt khoát trong hành động đối phó, thêm vào đó chính quyền Mỹ và tình báo CIA đã lợi dụng tình hình, ủng hộ lực lượng đối lập của Chile và mua chuộc tướng lĩnh trong quân đội, điều mà khiến cho ngay chính cả ngoại trưởng Mỹ thời ấy là ông Henry Kissinger sau này từng nói rằng "Nước Mỹ đã tạo điều kiện tốt nhất cho một cuộc đảo chính ở Chile". Ngoài ra liên minh UP cũng vốn rời rạc nên dễ bị tan vỡ dẫn tới mất ghế trong thượng nghị và hạ viện. Thời điểm sau đó UP chỉ còn 18 ghế trong thượng nghị viện và 57 ghế trong hạ viện. Phe đối lập khi ấy nắm 32 ghế trong thượng nghị viện và 93 ghế trong hạ viện.
Augusto Pinochet khi ấy mới được ông Salvador Allende bổ nhiệm làm tư lệnh lục quân Chile đã dẫn đầu một toán quân đội đảo chính lại người đã đưa mình lên. Máy bay ném bom xuống nhà chính phủ Moneda trong thủ đô Santiago và Pinochet lên nắm quyền ngay sau đó. Sau khi cho vợ con cùng với nhiều người khác rời khỏi nhà an toàn, ông Salvador Allende đã tự sát ngay sau đó để tránh rơi vào tay Augusto Pinochet. Ngay lập tức Augusto Pinochet lên nắm quyền và bắt đầu cho bắt giam, tra tấn và thủ tiêu tất cả những ai chống đối, tạo ra một chính quyền độc tài quân phiệt man rợ nhất trong lịch sử Chile. Cho tới năm 1988, chính quyền Augusto Pinochet đã tử hình 2000 tù nhân chính trị, thủ tiêu khoảng hơn 1000 người khác, cùng với đó 2 triệu người Chile phải chạy ra nước ngoài tỵ nạn trong đó ở đông Đức có khoảng 2000 người.
Dưới chế độ Augusto Pinochet, hàng rào thuế quan giảm, luật về lương tối thiểu bị hủy bỏ, công đoàn bị cấm hoàn toàn. Đặc biệt làn sóng tư nhân hóa tất cả các ngõ ngách của Chile đã khiến cho người ta ví nền kinh tế của Chile khi ấy như con chuột bạch thí nghiệm cho nền kinh tế tự do kiểu Mỹ. Năm 1982 khi nền kinh tế của Chile sụp đổ tới mức tệ hại thì làn sóng chống đối chính quyền tăng lên mạnh tới mức Pinochet không còn khả năng kiểm soát tình hình đất nước và tới năm 1988 thì Pinochet bị buộc rời khỏi ghế quyền lực. Người lên nắm quyền tổng thống Chile sau này là bà Michelle Bachelet, con gái của một vị tướng Chile bị Pinochet sát hại và bà Isabel Allende Bussi, con gái của cố tổng thống Allende từ tháng 4 năm 2015 là chủ tịch đảng xã hội chủ nghĩa Chile.
Nhận xét Độc giả
Bản tin Email