Ngày 6/12, từ Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Ông Trump gọi quyết định này của Mỹ là việc "thừa nhận thực tế".
"Ngày hôm nay, cuối cùng chúng ta cũng công nhận sự thật rõ ràng: Jerusalem là thủ đô của Israel. Việc này không có gì khác hơn ngoài việc thừa nhận thực tế. Đó là một việc làm đúng đắn", Tổng thống Trump phát biểu.
"Sau hơn hai thập kỷ chối bỏ thực tế và trì hoãn, chúng ta vẫn không tiến gần hơn đến một thỏa thuận hòa bình lâu dài giữa Israel và những người Palestine. Thật điên rồ nếu cho rằng việc lặp lại chính xác một công thức cũ sẽ cho ra một kết quả khác tốt hơn", ông Trump nói.
Ông Trump cho rằng quyết định này là một "bước đi dài thúc đẩy quá trình hòa bình và hướng tới một thỏa thuận lâu dài."
Quyết định này của ông Trump đã đảo ngược chính sách đối ngoại của Mỹ trong 70 năm qua - quãng thời gian Mỹ đã đi theo chính sách không lên tiếng công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel trước khi xung đột Israel - Palestine được giải quyết.
Để trả lời cho những cảnh báo và lo ngại trước quyết định này, Tổng thống Trump khẳng định quyết định này vẫn đi cùng với cam kết của Mỹ về việc giúp Israel và Palestine đạt được một thỏa thuận hòa bình.
Ông Trump khẳng định tuyên bố này không đánh dấu một sự thay đổi nào trong chính sách của Mỹ trong vấn đề đường biên giới cuối cùng giữa các bên trong tương lai tại khu vực.
"Chúng tôi không xác lập một lập trường nào về những vấn đề cần sự thống nhất cuối cùng, bao gồm cả vấn đề ranh giới chủ quyền của Israel ở Jerusalem", ông Trump nói. "Đây là những vấn đề phụ thuộc vào các bên liên quan [trong cuộc xung đột] và Mỹ vẫn tiếp tục cam kết sâu sắc về việc giúp tạo thuận lợi cho một thỏa thuận hòa bình mà cả hai bên chấp nhận".
Cùng với quyết định này là việc ông Trump cho phép Bộ Ngoại giao Mỹ bắt đầu xúc tiến việc thiết kế, xây dựng tòa đại sứ quán mới của Mỹ ở Jerusalem. Tuy nhiên, theo các quan chức Nhà Trắng, việc dời đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem cũng sẽ mất ít nhất vài năm.
"Ngày hôm nay, tôi đang thực hiện lời hứa của mình", ông Trump nói về lời hứa tranh cử về việc chuyển đại sứ quán Mỹ ở Israel về Jerusalem.
Theo CNN, quyết định này của ông Trump cho thấy rằng ông sẵn sàng thực hiện một lời hứa trong một chiến dịch tranh cử mà bất chấp tất cả các cảnh báo của những đồng minh Mỹ ở Trung Đông. Quyết định này thực tế có thể cản trở quá trình hòa bình và gia tăng các nguy cơ về an ninh tại một khu vực vốn đã không ổn định.
Phản ứng của "người trong cuộc"Lời tuyên bố của ông Trump đã được Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đón nhận nhiệt liệt. Ông Netanyahu cũng nắm bắt cơ hội kêu gọi các nước khác công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.
"Quyết định này của Tổng thống Trump là một bước tiến quan trọng hướng tới hoà bình, bởi vì sẽ không có hòa bình nào lại không bao gồm việc Jerusalem là thủ đô của Nhà nước Israel", ông Netanyahu nói.
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas thì lên án và bác bỏ quyết định của ông Trump. Phát biểu trên truyền hình, nhà lãnh đạo Palestine cho biết động thái này sẽ hỗ trợ các tổ chức cực đoan tiến hành các cuộc chiến chống lại Mỹ.
"Động thái cũng giúp các tổ chức cực đoan kêu gọi một cuộc chiến tranh tôn giáo có thể gây tổn hại cho toàn bộ khu vực khi chúng ta đang trải qua những giai đoạn then chốt và sẽ dẫn chúng ta vào các cuộc chiến tranh không bao giờ chấm dứt - những cuộc chiến mà chúng tôi đã cảnh báo và luôn luôn cố gắng để không xảy ra, Tổng thống Abbas nói.
Nhà thương thuyết cao cấp của Palestine, ông Saeb Erakat, cho biết quyết định của ông Trump là "làm mất khả năng Mỹ có thể đóng bất kỳ vai trò gì trong bất kỳ tiến trình hòa bình nào".
"Tổng thống Trump vừa phá huỷ chính sách về giải pháp hai nhà nước", ông Erakat tuyên bố. "Ông ấy đã công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Đây là điều hoàn toàn mâu thuẫn với các thỏa thuận đã được ký kết giữa người Palestine và Israel".
Nhận xét: Báo
Người Lao Động tóm tắt về tính nhạy cảm của quyết định này như sau:
Quy chế cuối cùng của TP Jerusalem lâu nay vẫn là một trong những câu hỏi khó và nhạy cảm nhất trong cuộc xung đột giữa Palestine và Israel. Trong lúc Israel gọi toàn bộ Jerusalem là thủ đô không thể bị chia cắt thì người Palestine, được sự hậu thuẫn của phần còn lại của thế giới Ả Rập và Hồi giáo, lại xem phần phía Đông của thành phố này là thủ đô của một nhà nước trong tương lai.
Đông Jerusalem chính là khu vực rơi vào tay Israel trong cuộc chiến Trung Đông năm 1967. Trước đó, Israel đã giành quyền kiểm soát phần phía Tây thành phố sau cuộc chiến với một liên minh quân sự các nước Ả Rập năm 1948. Điều đáng nói là cuộc chiến này diễn ra chỉ vài tháng sau khi Liên Hiệp Quốc bỏ phiếu thông qua kế hoạch phân vùng Palestine, theo đó hình dung Jerusalem là một "thành phố quốc tế" riêng biệt.
Theo trang Metro, cuộc tranh cãi giữa Israel và Palestine chủ yếu xoay quanh thành cổ, một khu vực có diện tích 0,9 km2 được bao bọc bởi tường thành nằm bên trong TP Jerusalem hiện đại. Đây là nơi tập trung những nơi linh thiêng hàng đầu của cả Do Thái giáo, Cơ Đốc giáo và Hồi giáo. Dù Israel kiểm soát Jerusalem và đặt chính phủ ở đó, việc sáp nhập Đông Jerusalem không được cộng đồng quốc tế công nhận. Quan điểm chung của các nước là vị thế cuối cùng của Jerusalem nên được định đoạt thông qua thương thảo.
Cộng đồng quốc tế cũng chính thức xem Đông Jerusalem là lãnh thổ chiếm đóng và không nước nào công nhận bất kỳ phần nào của Jerusalem là thủ đô của Israel. Riêng có Nga hồi tháng 4-2017 công nhận Tây Jerusalem là thủ đô của Israel. Cho đến giờ, mọi đại sứ quán nước ngoài ở Israel đều đóng tại TP Tel Aviv.
Những tranh cãi nói trên khiến khoảng 420.000 người Palestine sống tại Đông Jerusalem rơi vào tình trạng bị lãng quên về pháp lý - họ không có nhà nước và không phải công dân của Israel, Jordan hoặc Palestine. Mặt khác, các dự án định cư của Israel ở Đông Jerusalem cũng bị luật pháp quốc tế xem là trái phép. Nhiều người xem đây là động thái của Israel nhằm củng cố quyền kiểm soát toàn bộ thành phố này. Theo đài Al Jazeera, khoảng 200.000 công dân Israel đang sống ở Đông Jerusalem trong sự bảo vệ của binh sĩ và cảnh sát.
Cuộc xung đột giữa Israel với Palestine nói riêng và với các nước Ả Rập nói chung sẽ không bao giờ có giải pháp chừng nào bài toán Jerusalem chưa có lời giải.
Với quyết định này, Trump đã châm ngòi thùng thuốc súng Trung Đông và ký bản án tử cho Israel.
Trong tương lai gần, sẽ không có nhiều thay đổi, nhưng ảnh hưởng trong tương lai xa hơn là rất đáng kể. Một làn sóng ngầm của sự giận dữ đang lan tỏa trong toàn thể dân chúng Ả rập. Quyết định của Trump chứng tỏ cho họ thấy rằng chính quyền Mỹ đã và sẽ luôn luôn là kẻ thù của người dân Trung Đông.
Dần dần, những kẻ cam phận tay sai của phương Tây và Israel tại những quốc gia đó sẽ bị truất quyền và các chính đảng theo đường lối chống lại Mỹ và Israel sẽ lên nắm quyền. Iran, Syria và các đồng minh của họ sẽ ngày càng mạnh lên. Các nhóm khủng bố ra vẻ bề ngoài chống Mỹ và Israel cũng sẽ được lợi từ quyết định này.
Nhận xét: Báo Người Lao Động tóm tắt về tính nhạy cảm của quyết định này như sau: Với quyết định này, Trump đã châm ngòi thùng thuốc súng Trung Đông và ký bản án tử cho Israel.
Trong tương lai gần, sẽ không có nhiều thay đổi, nhưng ảnh hưởng trong tương lai xa hơn là rất đáng kể. Một làn sóng ngầm của sự giận dữ đang lan tỏa trong toàn thể dân chúng Ả rập. Quyết định của Trump chứng tỏ cho họ thấy rằng chính quyền Mỹ đã và sẽ luôn luôn là kẻ thù của người dân Trung Đông.
Dần dần, những kẻ cam phận tay sai của phương Tây và Israel tại những quốc gia đó sẽ bị truất quyền và các chính đảng theo đường lối chống lại Mỹ và Israel sẽ lên nắm quyền. Iran, Syria và các đồng minh của họ sẽ ngày càng mạnh lên. Các nhóm khủng bố ra vẻ bề ngoài chống Mỹ và Israel cũng sẽ được lợi từ quyết định này.