© Ben Stansall / Reuters
Ngày 17/4, chính quyền Anh đã cho bắt đầu dọn dẹp tại Salisbury, nơi hai cha con cựu điệp viên hai mang người Nga Sergei Skripal bị đầu độc, sau khi giới chức nước này khẳng định chất độc thần kinh được sử dụng trong vụ việc ở dạng lỏng.
Theo Cục Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn của Anh (Defra), cơ quan phụ trách chiến dịch dọn dẹp tại Salisbury, thì đã có một hàm lượng rất nhỏ chất độc thần kinh Novichok ở dạng lỏng được sử dụng trong vụ đầu độc, theo BBC.
Defra nêu rõ khu vực nghĩa trang, nơi chôn cất vợ và con trai Skripal đã được mở cửa trở lại, trong khi chín địa điểm khác, trong đó có quán rượu Mill và nhà hàng Zizzi, những nơi mà cha con Skripal tới trước khi xảy ra vụ việc, vẫn bị đóng cửa.
Cảnh sát chống khủng bố đang chuyển giao quyền quản lý những khu vực này cho các nhóm chuyên gia.
Khoảng 190 chuyên viên quân sự đang hỗ trợ chiến dịch làm sạch hiện trường và dự kiến việc này sẽ mất tới vài tháng. Các khu vực bị nghi ngờ đang được kiểm tra, trong khi các món đồ có thể nhiễm độc đã được đem đi tẩy trùng và xét nghiệm lại.
Trươc đó, cảnh sát từng cho rằng chất độc đã được bôi lên cửa trước nhà của cựu điệp viên Skripal.
Khi được hỏi liệu hóa chất có ở mức "gây chết người" hay không, Cố vấn Khoa học chính của Defra, Ian Boyd, cho biết khả năng đó vẫn còn hiện diện tại những "điểm nóng" xung quanh thành phố.
"Chúng tôi phải giả định rằng trong một số trường hợp nhất định sẽ có nồng độ tương đối cao, ở những vị trí rất, rất cụ thể, mà ở mức độ có thể gây nguy hiểm cho tính mạng con người", BBC tường thuật.
Theo Defra, chất độc thần kinh Novichok tồn tại ở dạng lỏng, không bay hơi hoặc biến mất theo thời gian, nên cần phải sử dụng các hóa chất, trong đó có chất ăn da, thì mới có thể loại bỏ nó, đảm bảo an toàn cho sức khoẻ cộng đồng.
Thế nhưng trong khi đó, Cơ quan Y tế công cộng của Anh (PHE) lại ra tuyên bố Salisbury rất an toàn cho cư dân và du khách, và "không cần phải thực hiện bất kỳ biện pháp phòng ngừa bổ sung nào để bảo vệ công chúng khỏi rủi ro tiềm năng".
Vậy Cục Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn Anh quan trọng hoá vấn đề hay Cơ quan Y tế công cộng Anh coi thường sức khoẻ của cộng đồng? Hay phía sau sự lệch pha này là một điều gì đó chưa được lý giải?
Nga chỉ trích Anh tiêu huỷ bằng chứng
Ngay khi chính quyền Anh cho thực hiện dọn dẹp hiện trường "sự kiện Salisbury", Đại sứ Nga tại Anh Alexander Yakovenko, đã chỉ trích kịch liệt London khi cho rằng "cái gọi chiến dịch khử trùng" chỉ là một cách phá hủy bằng chứng có giá trị.
Ông Alexander Yakovenko cũng chỉ thẳng là các tác nhân thần kinh đã được tiêm vào cơ thể hai cha con cựu điệp viên Sergei Skripal trước khi các nhà điều tra lấy mẫu máu của họ, theo BBC.
Ngày 19/4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết, trong khi Moscow chờ đợi nhận được câu trả lời đầy đủ từ OPCW về "sự kiện Salisbury", thi London không được tiếp tục tiêu hủy bằng chứng quan trọng của vụ việc này.
"Chúng tôi hy vọng nhận được giải đáp đầy đủ cho những nghi vấn của chúng tôi. Phía Nga luôn sẵn sàng hợp tác một cách xây dựng với phía Anh để làm rõ vụ việc rất phức tạp này".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga khẳng định: "Chúng tôi cũng sẵn sàng hợp tác với bất cứ thực thể luật pháp quốc tế nào và đề nghị London ngừng tiêu hủy bằng chứng rất quan trọng của vụ việc", TASS tường thuật.
Bà Zakharova cho hay danh sách nghi vấn của Nga vẫn tiếp tục dài thêm, trong đó có cả báo cáo của OPCW. Bởi dường như OPCW chỉ có nhiệm vụ duy nhất là kiểm tra các mẫu y sinh có chứa chất độc thần kinh mà Anh phát hiện hay không mà thôi.
Và câu trả lời của OPCW chỉ có thể là "có" hoặc "không", đồng nghĩa Nga có liên quan hay không liên quan tới "sự kiện Salisbuty", mà không lên kế hoạch tìm kiếm các chất độc khác.
Đặt trường hợp khi kiểm tra các mẫu y sinh phát hiện có chứa chất độc khác thì vấn đề sẽ như thế nào? Rõ ràng, hướng điều tra của OPCW là hướng vào Moscow, còn những "nghi phạm" khác, trong đó có London, lại đương nhiên được "ngoại phạm".
Chính Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã cáo buộc OPCW làm sai lệch các kết quả phân tích chất hóa học, khi ông cho biết một phòng thí nghiệm của Thụy Sĩ đã xác định chất được sử dụng trong vụ đầu độc Skripal là BZ.
Không những vậy, theo báo cáo của OPCW, một chất độc được tìm thấy trong mẫu y sinh của Yulia Skripal không thay đổi. Điều này là bất thường bởi bất cứ chất nào dược cơ thể tiếp nhận cũng lập tức bị ảnh hưởng bởi quá trình hóa sinh, từ đó dẫn tới sự thoái-biến của chúng.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ tại sao mẫu y sinh lại không bị ảnh hưởng bởi quá trình hóa sinh trong cơ thể Yulia Skripal. Thật khó hiểu, bà Maria Zakharova nêu hoài nghi của Moscow về báo cáo phân tích mẫu "vật chứng" của OPCW.
Rõ ràng, vẫn còn quá nhiều mâu thuẫn và nghi vấn đối với vụ cha con cựu điệp viên hai mang Skripal nghi bị đầu độc, do vậy cần lưu giữ các bằng chứng - trong đó có hiện trường xảy ra vụ việc - cho đến khi vấn đề được làm sáng tỏ.
Vậy nhưng Anh lại vội vã thực hiện chiến dịch dọn dẹp hiện trường, đồng nghĩa tiêu huỷ bằng chứng. Phải chăng chính quyền của Thủ tướng Theresa May không muốn làm rõ trắng đen sự việc hay London đã có những bằng chứng thuyết phục khác?
Đã rõ kịch bản?
Còn nhớ, chiều ngày 12/3 phát biểu trước Quốc hội Anh về việc Nga bị cho có liên quan đến vụ cựu điệp viên Skripal bị đầu độc, nữ Thủ tướng May tuyên bố đây là "nỗ lực điên cuồng giết người vô tội trên đất nước chúng ta", theo Euronews.
Bà May tuyên bố: "Là quốc gia tin tưởng vào công lý và pháp quyền, chúng tôi tiến hành đúng cách thức - không phải bằng cảm tính mà là bằng chứng. Vì vậy chúng tôi cung cấp cho cảnh sát không gian và thời gian để tiến hành điều tra một cách hợp lý".
Tuy nhiên, với những gì diễn ra từ sau lời tuyên bố ấy của "bà đầm thép đệ nhị", cho thấy chính phủ Anh dưới thời Theresa May đã hành động ngược với lời nói trong quá trình đi tìm công lý và phá huỷ những nguyên tắc pháp quyền.
Thứ nhất, với kết luận Nga là thủ phạm hay tòng phạm trong "sự kiện Salisbury" mà London không đưa ra bằng chứng có thể chứng minh, thì đối chiếu với bất cứ hệ thống luật pháp nào - kể cả luật pháp Anh - đó đều là vu khống.
Cho rằng căn cứ hồ sơ nhà nước Nga tài trợ ám sát, London nhận định những người đào thoát là mục tiêu hàng đầu các vụ ám sát của Moscow, rồi kết luận Nga chống lại lại cha con Skripal, chính quyền May đã vi phạm nghiêm trọng quy tắc điều tra.
Từ một cơ sở pháp lý mơ hồ, không có bằng chứng xác thực và quá trình điều tra đang được tiến hành, London đã "chỉ mặt gọi tên" Moscow là thủ phạm, tòng phạm của "sự kiện Salisbury", vậy lấy đâu ra công lý?
Một vụ việc xảy ra chưa tìm chứng cứ mà đã xác định thủ phạm, tòng phạm thì đó chỉ là hành động vu khống chứ không thể khác được. Một quá trình điều tra đang được tiến hành mà đã có kết luận thì rõ ràng luật pháp đã bị vô hiệu hoá.
Thứ hai, trong nhà nước pháp quyền, nguyên tắc suy đoán vô tội là luôn được vận dụng khi bằng chứng trong một vụ việc không thể chứng minh tích xác thực, nghĩa là chứng cứ yếu không đảm bảo cho việc kết luận nghi phạm có tội.
Trong vụ cha con cựu điệp viên hai mang Skripal nghi bị đầu độc, cho đến giờ phút này bằng chứng gần như không thể xác định - bởi London cáo buộc Nga nhưng không thể trưng ra bằng chứng có thể xác minh - nghĩa là chứng cứ rất yếu.
Vậy nhưng chính quyền Theresa May lại không vận dụng nguyên tắc suy đoán vô tội, để kết thúc vụ việc, mà ngược lại cứ yêu cầu Moscow phải giải trình, hoặc là hành động có chủ đích, hoặc không kiểm soát được kho vũ khí hoá học của mình.
Nghĩa là London buộc Moscow phải nhận tội hay chứng minh mình vô tội, trong khi đó là trách nhiệm của London.
Rõ ràng, miệng bà May nói tôn trọng pháp quyền nhưng khi hành động thì chính quyền của bà đã không tuân thủ luật pháp.
Giới phân tích cho rằng, thực ra, "sự kiện Salisbury" chỉ là chiêu trò luật pháp hoá chính trị của chính quyền Theresa May, nhưng khi giải quyết vụ việc thì London lại không dám áp dụng các nguyên tác của luật pháp.
Tại sao chính quyền Theresa May lại hành xử như vậy, nếu "sự kiện Salisbury" không phải là kịch bản không hoàn hảo và việc London vội vã dọn dẹp hiện trường vụ cho thấy kịch bản đã lộ rõ.
Nhận xét Độc giả
Bản tin Email