Disinformation everywhere
Chú ý: Đây là một bài viết từ một người bạn của tôi nhằm đáp lại bài viết "Chuyện bé như hạt gạo hay thảm họa quốc gia" được đăng tại đây và đã được rất nhiều người chia sẻ trên Facebook. Bài viết chỉ mang tính tham khảo và tập trung vào duy nhất một mục đích là chỉ ra những vấn đề về mặt khoa học trong bài viết được dẫn link nói trên, chứ không nhằm bàn luận gì về sự việc cá chết hàng loạt của Vũng Áng nói riêng và vấn đề ô nhiễm môi trường nói chung.

Tựa: Tác giả bài viết không có ý quy kết hay bào chữa nguyên nhân cá chết hay các sự kiện đến cá chết và Vũng Áng cho bất cứ ai. Chỉ nêu ra những cái sai cơ bản của bài "báo cáo khoa học" trên.

Thông thường, một "báo cáo khoa học" sẽ gồm 4 phần chính:
  • Cơ sở lý thuyết
  • Thực nghiệm
  • Phân tích đánh giá kết quả thực nghiệm.
  • Kết luận, khuyến nghị.
Có thể thấy ngay, bài viết trên không có phần thực nghiệm, và do đó cũng không có cả phần phân tích đánh giá kết quả thực nghiệm.

I. Các sai sót về định tính trong bài.

1.
Document quote
 Đoạn này trích dẫn theo tài liệu: "Heavy Metals Toxicity and the Environment".

Tuy nhiên, thực tế trong tài liệu viết:
Document quote
Dịch doạn bôi đậm tiếng Anh: Độc tính của chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như liều lượng, đường hấp thụ, dạng tồn tại hóa học cũng như tuổi, giới tính, đặc điểm gen và tình trạng dinh dưỡng của người phơi nhiễm.

Thông tin bài viết truyền tải KHÔNG CHÍNH XÁC VỚI NGUỒN

2.
Disinformation in mass fish kill incident in Vietnam
Trong bài viết có hình ảnh, được chú thích là "cột nước thải", trích dẫn nguồn theo link. Tuy nhiên trong link đã dẫn trên, không hề có những hình ảnh này.

Tiếp: Theo link này về clip của VTC-14, từ 1 phút 20 trở đi có thể thấy đây là cái ống bị hà bám chứ KHÔNG PHẢI là cột nước thải. Hoàn toàn không có hình ảnh về Cột nước thải.

Do đó thông tin bài viết truyền tải KHÔNG CHÍNH XÁC VỚI NGUỒN.

3.
Document quote
Nguồn của bài viết tự trích dẫn chính mình, và không có chi tiết này.

Theo nguồn nghiên cứu năm 1992 của Phòng thí nghiệm Oak Ridge (Hoa Kỳ).Trên thực tế, nghiên cứu về liều lượng nguy hiểm hấp thụ qua da của Methyl thủy ngân đều chưa có con số lượng hóa chính xác (hấp thụ trong bao nhiêu thời gian, tỷ lệ, liều lượng).

Tuy nhiên, nếu xem xét các số liệu đã có về liều gây chết trong 24 giờ của Methyl thủy ngân trên chuột, con số trên là 20 - 50 mg/ kg thể trọng qua đường ăn uống. Giả sử độ mẫn cảm của người và chuột là như nhau thì một người 60 kg cần hấp thụ hoàn toàn vào máu từ 1,2 - 3 g methyl thủy ngân để chết trong 24 giờ. Tức là khoảng 0,3 - 0,75 ml, tương đương 6 - 25 giọt. Việc hấp thụ hoàn toàn 100% vào máu lượng này ngay lập tức là vô phương. Vì thế có thể kết luận thông tin đưa ra trên là KHÔNG CHÍNH XÁC.

II. Các sai sót về định lượng trong bài.

1.
Document quote
Bài viết có đoạn: Chỉ cần một lượng chì 1g/ 1 triệu lít nước cũng đủ chết người, theo nguồn: Frances Solomon, 'Impacts on aquatic ecosystems and human health', Mining.com (April, 2008)

Tuy nhiên, trong nguồn bài viết này KHÔNG CÓ đoạn nào như trên. Bảng 1 trang 15 cho thấy hàm lượng chì cho phép trong nước uống của Canada là 10 ppb, tức 10 phần tỷ, nếu tính gần đúng theo khối lượng tức là 10 g/ 1 triệu lít nước ( 1 lít nước nặng 1000g, 1 triệu lít nước nặng 1 tỷ g). Vậy là người Canada được phép chết 10 lần mỗi lần uống nước?

Tiếp, theo tài liệu này của Trung tâm kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh Hoa Kỳ, liều gây chết của chì đối với người là 450 mg/ kg thể trọng qua đường ăn uống, tức là 31,5 g đối với người nặng 70 kg. Tức là nếu hấp thụ hoàn toàn nước chứa chì với nồng độ 1 g/ 1 triệu lít, 1 người nặng 70 kg cần uống và hấp thụ hoàn toàn 31,5 triệu lít nước thì sẽ chết, tức là tương đương với 12,6 lần thể tích bể bơi tiêu chuẩn Olympic.

Kết luận: THÔNG TIN SAI NGHIÊM TRỌNG. KHÔNG XUẤT HIỆN TRONG NGUỒN.

2.

Bài viết có đoạn: 1 g chì / 10 triệu lít nước đủ nguy hại đến cá, theo bài báo của Solomon.
Document quote
Thực tế trong bài báo của Solomon:
Document quote
Bảng trên cho thấy tiêu chuẩn an toàn cho phép của chì đối với các sinh vật thủy sinh là từ 1-7 ppb, tức 1-7 g/ 1 triệu lít nước, tức là gấp từ 10-70 lần con số trong bài viết trên đưa ra.

Kết luận: THÔNG TIN SAI, KHÔNG XUẤT HIỆN TRONG NGUỒN.

3.

Bài viết có đoạn: Theo nghiên cứu của Salomon chỉ cần 0,1 ppb lượng ion bạc là đủ giết cá.
Document quote
Tuy nhiên, trên thực tế, trong nghiên cứu của Salomon KHÔNG có đoạn nào như thế này. 0,1 ppb lượng ion bạc là hàm lượng an toàn cho phép theo tiêu chuẩn của Canada như bảng 1 phía trên.

Vậy bao nhiêu bạc thì đủ giết cá?

Theo nghiên cứu của đại học Kentucky, Hoa Kỳ, đối với 5 loại cá thí nghiệm, hàm lượng ion bạc đủ để gây chết đối với các cá thể cá (trong 5 loài thí nghiệm) là 183 -1065 microgam/ lít, tức 183-1065 gam/ triệu lít, gấp 1.830 lần - 10.650 lần con số bài "nghiên cứu khoa học" trên đưa ra.

Kết luận: THÔNG TIN SAI. KHÔNG XUẤT HIỆN TRONG NGUỒN.

KẾT LUẬN CHUNG:

Chỉ trong một bài viết ngắn, khoảng gần 2000 chữ nhưng chứa rất nhiều điểm sai sót định tính, định lượng theo hướng trầm trọng hóa vấn đề như trên và nhiều phỏng đoán không có cơ sở khoa học. Đây là một bài viết ngụy tạo khoa học và vô giá trị.