
© SANA / ReutersTổng thống Syria Bashar al-Assad
"Assad là một gã độc tài." Tôi nghe thấy điều này rất nhiều, trong các bản tin, khi trò chuyện trực tiếp với mọi người và từ những người gọi đến
chương trình trò chuyện trên radio mà tôi đồng tổ chức. Nhưng tôi vẫn ngạc nhiên mỗi khi nghe nó. Thực ra mà nói, tôi nghĩ tôi nên bắt đầu với một cú sốc:
Tôi nghĩ rằng một nhà độc tài không nhất thiết là điều xấu. Hãy dành ít phút bình tĩnh lại trước khi tôi tiếp tục.
Từ "nhà độc tài" đến từ La Mã cổ đại, nơi mà ban đầu chức vụ nhà độc tài được giữ bởi mỗi cá nhân trong thời gian 6 tháng, và để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng nào đó. Gaius Julius Caesar sửa nó thành nhiệm kỳ một năm, trước khi được bầu
dictator perpetuo - nhà độc tài suốt đời.
Giống như bất cứ chức vụ công chính nào khác, chức vụ nhà độc tài có thể bị lạm dụng, như Sulla đã làm thời La Mã cổ đại. Nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
Nếu một nhà lãnh đạo thực sự có ý tốt đối với người dân và có sự ủng hộ của họ,
một "chế độ độc tài nhân từ" có nhiều lợi thế hơn so với hệ thống nơi mà chức vụ đầu não thay đổi thường xuyên, chẳng hạn 4 năm một lần. Ví dụ, một hệ thống ngắn hạn ưu tiên những mục tiêu ngắn hạn. Lập kế hoạch dài hạn có ích gì nếu bạn sẽ bị đá khỏi chức vụ này chỉ sau vài năm? Đó là vấn đề Caesar đối mặt với: kẻ thù của ông trong hệ thống quý tộc thối nát sẽ đơn giản là thu hồi lại bất cứ luật lệ hay dự án nào ông bắt đầu khi còn đương chức. Liệu có ích gì trong việc cố gắng thực hiện những thay đổi lâu dài, có lợi trong một chính quyền kiểu như vậy? Nếu một nhà lãnh đạo tiếp tục làm tốt nhiệm vụ, đưa ra những quyết định khôn ngoan mang lại lợi ích cho quốc gia, thì tại sao không để ông nắm quyền càng lâu càng tốt, thay vì thay thế ông bởi một kẻ bù nhìn doanh nghiệp tầm thường nào đó?
Nhưng ngay cả khi từ đó có nghĩa rất cụ thể trong thời La Mã cổ đại, ngày nay nó có xu hướng gợi lên hình ảnh "một tên độc tài tà ác": thường là một người nắm quyền suốt cả đời (hay ít nhất là hàng thập kỷ), có rất nhiều quyền lực, và quan trọng nhất là đàn áp người dân của mình. Nếu đó là cách bạn định nghĩa nó thì vâng, một nhà độc tài là một điều xấu, đơn giản là vì theo định nghĩa người đó chắc chắn là tà ác.
Nhưng về lý thuyết, có điều gì không ổn với việc nắm quyền suốt cả đời và có rất nhiều quyền lực không?
Nhận xét: Xem thêm: "Curveball": Khởi điểm của cuộc xâm lược và thảm sát 1,5 triệu mạng người Iraq bởi Hoa Kỳ